Autofiguracje. Wystawa fotografii ze zbiorów Joanny i Krzysztofa Madelskich w poznańskiej Galerii EGO
Studiowanie ciała ludzkiego inspirowało od zawsze artystów, a z racji niedostępności modelek i modeli – nierzadko idącej w parze z ubóstwem środków płatniczych – wybór z oczywistych względów zacieśniał się do jedynej bezwarunkowo dostępnej osoby czyli samego twórcy. Rzadziej powyższa zależność występowała u tworzących kobiet bowiem nieomal do końca XIX wieku w tradycyjnych patryjarchalnych społecznościach np. Europy zawód artysty (rysownika, malarza, rzeźbiarza) przypisany był mężczyźnie. Trudna sytuacja kobiet wybierających pracę artystyczną wiązała się przede wszystkim z brakiem dostępu do wyższych uczelni sztuki.
W fotografii – jako znacznie późniejszej dziedzinie twórczej aktywności – temat własnej cielesności zaznaczył się od początku nadzwyczaj silnie. Pokusa skierowania aparatu na siebie stała się sposobem nie tyle na zaspokojenia prywatnej ciekawości czy uchwycenia prawdy obiektywnej (od słowa „obiektyw”) o samej, samym sobie, ale popularną i przystępną formą badania kondycji człowieka w ogóle. Trudno nie zauważyć, że najnowsza wszechobecna moda na robienie selfie jest pokłosiem i zarazem karykaturą tak pojmowanej introspekcji.
W miesiącu lutym galeria przygotowała mini przegląd postaw artystycznych w polskiej fotografii kreacyjnej, gdzie motyw własnego ciała stał się istotnym środkiem wyrazu zindywidualizowanych treści artystycznych. Tak się składa, że wybrane zdjęcia wykonały kobiety – artystki, które stosując tę metodę pracy stanęły w kontrze do strywializowanych przekazów wizualnych eksploatujących wizerunek nagiej kobiety w jedynie „słusznym” kanonie – ponadczasowego i pożądanego obiektu.
Kilka prezentowanych na wystawie prac z lat 70. I 80. ubiegłego wieku wyrażających głęboki sprzeciw wobec panujących modeli kobiecej samorealizacji (Natalia LL, Teresa Murak, Ewa Partum) zyskało miano ikonicznych, stając się źródłem inspiracji dla całego pokolenia młodych adeptek fotografii (Anna Senkara, Martynka Wawrzyniak). Z kolei Autoportret z Pałacem Zofii Kulik można odczytać jako śmiałe i nie pozbawione ironii nawiązanie do nowożytnej ikonografii chrześcijańskiej (artystka świadoma gestu i zastosowanej symboliki wyłania się z groty o waginalnym kształcie, by dać światu przesłanie i świadectwo). Podobnie Elżbieta Jabłońska (Supermatka) fotografując siebie w stroju Batmana (z małoletnim synem na kolanach w otoczeniu sprzętów domowych) odnosi się w sferze ikonograficznej do malarstwa dawnego (motyw Maryi Matki z Dzieciątkiem), ale zarazem podejmuje na wskroś współczesny dyskurs feministyczny o roli i tożsamości współczesnej kobiety – matki – heroski. Praca Jadwigi Sawickiej (Niedobra) oprócz oczywistych treści społecznych i feministycznych niesie ze sobą głęboki przekaz egzystencjalny. Auto-fotografie Anny Imieli (Modne rany) i Katarzyny Majak (Welon) dotykają szeroko eksponowanych wątków kulturowych mód i rytuałów społecznych, które mogą stygmatyzować i powodować odczucie osobistej straty.
Artystki: Anna Imiela-Szcześniak, Anna Senkara, Elżbieta Jabłońska, Ewa Partum, Jadwiga Sawicka, Katarzyna Majak, Martynka Wawrzyniak, Natalia LL, Teresa Murak, Zofia Kulik
Wszystkie prace prezentowane na wystawie pochodzą z kolekcji Joanny i Krzysztofa Madelskich.
pozostałe Wystawy
W ramach czwartej edycji Vintage Photo Festival, czyli Międzynarodowego Festiwalu Miłośników Fotografii Analogowej w Bydgoszczy zaprezentowano w Galerii Farbiania prace z kolekcji Joanny i Krzysztofa Madelskich.
Prawie dekadę temu Joanna i Krzysztof Madelscy podjęli decyzję o rozszerzeniu swojej kolekcji sztuki (na którą wówczas w dużej mierze składały się z dzieła współczesnego polskiego malarstwa) o powojenną fotografię oraz prace video art – obiekty rzadko reprezentowane w prywatnych zbiorach kolekcjonerskich.
Rdzeniem kolekcji Joanny i Krzysztofa Madelskich jest polska fotografia drugiej połowy XX wieku. Charakter zbioru określa włączenie ostatnio do katalogu prac wideo, szczególna rola artystów młodego pokolenia oraz stała, wieloletnia relacja z artystami stanowiącymi swoiste filary kolekcji. Wystawa w Instytucie Fotografii Fort oddaje tę specyfikę wychodząc od klasycznych dzieł Ewy Partum z cyklu Samoidentyfikacja, przedstawiając prace wideo (m.in. Katarzyny Kozyry, Agnieszki Polskiej, Alicji Żebrowskiej) oraz przegląd najnowszych nabytków (m.in. Mia Dudek, Anna Grzelewska).
Prezentowana po raz pierwszy w tak obszernym wyborze w Poznaniu kolekcja Joanny i Krzysztofa Madelskich jest rezultatem subtelnych negocjacji, ekspresji wrażliwości, jak i pełnego pasji ścierania się kolekcjonerskich charakterów, ambicji i wizji. Patrząc z perspektywy akademickiej to także zbiór łączący różne media: malarstwo, fotografię i wideo, rzeźbę i instalację. Z kilkuset obiektów składających się na kolekcję Joanny i Krzysztofa Madelskich na potrzeby ekspozycji wybrane zostały tym razem przede wszystkim fotografie i prace wideo uzupełnione malarstwem Stanisława Fijałkowskiego oraz rzeźbą Marka Chlandy.
Wystawa prezentowana we wnętrzach Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie łączy po raz pierwszy fotografię i malarstwo, przy czym prezentowane dzieła nie są ułożone w porządku chronologicznym. Nie miało by to sensu, gdyż w przeciwieństwie do kolekcji fotografii obrazy w posiadaniu rodziny Madelskich nie były dobierane według tego klucza. Dużo ciekawsza wydaje się ekspozycja oparta na formalnych pasażach i korespondencjach pomiędzy artystami i artystkami posługującymi się różnymi mediami.
Od ponad dwudziestu lat Krzysztof i Joanna Madelscy kolekcjonują sztukę współczesną, a od czterech powojenną fotografię polską. Tematem, wokół którego zbudowali swój zbiór fotograficzny jest kobiecość rozumiana za Judith Butler jako szereg performatywnych aktów. Aktów fotograficznych, za którymi nie kryje się żadna absolutna tożsamość płciowa, lecz polegają one na nieustannej re/konstrukcji i wzmacnianiu wielości, osłabianiu tożsamości raczej niż na jej ekspresji. To właśnie słynna, lecz wciąż niewystarczająco przeczytana w Polsce książka Butler stała się punktem wyjścia dla pierwszej odsłony kolekcji.
Wystawa w Muzeum Miasta Łodzi jest pierwszą odsłoną kolekcji, która konfrontuje autorskie spojrzenia, analizujące w mniej lub bardziej krytyczny sposób temat konstruowania płci kulturowej. Staje się także przyczynkiem do dyskusji o konieczności rewizji historii fotografii powojennej w Polsce. Ekspozycja zderza ze sobą prace konserwatywnych artystów fotografików, biorących m.in. udział w Międzynarodowym Salonie Fotografii Artystycznej Wenus, z pracami artystów i artystek zainteresowanych – zwłaszcza po przełomie 1989 roku – destabilizowaniem niezwykle silnej heteronormatywnej matrycy organizującej polską kulturę, także fotograficzną.
