FEMINISTKI I FOTOGRAFOWIE – wystawa w Starym Browarze w Poznaniu
Prezentowana po raz pierwszy w tak obszernym wyborze w Poznaniu kolekcja Joanny i Krzysztofa Madelskich jest rezultatem subtelnych negocjacji, ekspresji wrażliwości, jak i pełnego pasji ścierania się kolekcjonerskich charakterów, ambicji i wizji. Patrząc z perspektywy akademickiej to także zbiór łączący różne media: malarstwo, fotografię i wideo, rzeźbę i instalację. Z kilkuset obiektów składających się na kolekcję Joanny i Krzysztofa Madelskich na potrzeby ekspozycji wybrane zostały tym razem przede wszystkim fotografie i prace wideo uzupełnione malarstwem Stanisława Fijałkowskiego oraz rzeźbą Marka Chlandy.
Kolekcja Joanny i Krzysztofa Madelskich ewoluowała na przestrzeni lat. O ile malarstwo było obecne od zarania, o tyle fotografia pojawiała się sporadycznie, by na dobre rozwinąć się w osobny zbiór zapoczątkowany w 2009 roku. Intensywne poszukiwania doprowadziły do stworzenia kolekcji fotografii liczącej kilkaset pozycji, które w wyborze prezentowane były na wystawach Uwikłane w płeć w 2012 roku w ramach Fotofestiwalu w należącym do Muzeum Miasta Łodzi Pałacu Poznańskiego oraz w 2013 roku w BWA Olsztyn. O ile pierwsza z ekspozycji miała układ chronologiczny i koncentrowała się na fotografiach vintage, o tyle w Olsztynie w szerszym wyborze zaprezentowane zostały prace artystów i artystek współczesnych, w tym szereg projekcji wideo (m.in. Katarzyny Kozyry, Marty Deskur, Martynki Wawrzyniak, Doroty Nieznalskiej…). Z kolei wystawa kolekcji prezentowana jesienią 2014 roku w umiejscowionym we wnętrzach Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie Muzeum Narodowym łączyła po raz pierwszy na dużą skalę fotografię i malarstwo. Wystawa Feministki i fotografowie przedstawia – zgodnie z tytułem – reprezentatywny wybór klasyki fotografii polskiej XX-wieku oraz sztandarowe przykłady polskiej sztuki feministycznej. Organizowany przy udziale Art Stations Foundation by Grażyna Kulczyk i Galerii Ego pokaz jest podzielony na dwie zasadnicze części. W pierwszej, mniejszej sali eksponowane są prace konserwatywnych niczym Paweł Pierściński, jak i progresywnych twórców w rodzaju Jerzego Lewczyńskiego. Sposobem aranżacji przywodząca na myśl gabinet kolekcjonera sala otwiera się na przestrzeń Słodowni, w której widz łatwo rozpozna ikony feminizmu i klasyczki sztuki gender takie jak Elżbieta Jabłońska, Dorota Nieznalska, Katarzyna Górna, czy Natalia LL.
Wystawa Feministki i fotografowie nie tylko łączy wątek męskiego, nieco szowinistycznego spojrzenia na akt kobiecy z mniej lub bardziej radykalnymi próbami emancypacji proponowanymi przez feminizujące artystki. Poznański pokaz jest również ważny ze względu na syntezę istotnego dla kolekcjonerów lokalnego, poznańskiego kontekstu artystycznego z równie ważnym globalnym punktem odniesienia.
Adam Mazur
pozostałe Wystawy
W fotografii – jako znacznie późniejszej dziedzinie twórczej aktywności – temat własnej cielesności zaznaczył się od początku nadzwyczaj silnie. Pokusa skierowania aparatu na siebie stała się sposobem nie tyle na zaspokojenia prywatnej ciekawości czy uchwycenia prawdy obiektywnej (od słowa „obiektyw”) o samej, samym sobie, ale popularną i przystępną formą badania kondycji człowieka w ogóle. Trudno nie zauważyć, że najnowsza wszechobecna moda na robienie selfie jest pokłosiem i zarazem karykaturą tak pojmowanej introspekcji.
W ramach czwartej edycji Vintage Photo Festival, czyli Międzynarodowego Festiwalu Miłośników Fotografii Analogowej w Bydgoszczy zaprezentowano w Galerii Farbiania prace z kolekcji Joanny i Krzysztofa Madelskich.
Prawie dekadę temu Joanna i Krzysztof Madelscy podjęli decyzję o rozszerzeniu swojej kolekcji sztuki (na którą wówczas w dużej mierze składały się z dzieła współczesnego polskiego malarstwa) o powojenną fotografię oraz prace video art – obiekty rzadko reprezentowane w prywatnych zbiorach kolekcjonerskich.
Rdzeniem kolekcji Joanny i Krzysztofa Madelskich jest polska fotografia drugiej połowy XX wieku. Charakter zbioru określa włączenie ostatnio do katalogu prac wideo, szczególna rola artystów młodego pokolenia oraz stała, wieloletnia relacja z artystami stanowiącymi swoiste filary kolekcji. Wystawa w Instytucie Fotografii Fort oddaje tę specyfikę wychodząc od klasycznych dzieł Ewy Partum z cyklu Samoidentyfikacja, przedstawiając prace wideo (m.in. Katarzyny Kozyry, Agnieszki Polskiej, Alicji Żebrowskiej) oraz przegląd najnowszych nabytków (m.in. Mia Dudek, Anna Grzelewska).
Wystawa prezentowana we wnętrzach Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie łączy po raz pierwszy fotografię i malarstwo, przy czym prezentowane dzieła nie są ułożone w porządku chronologicznym. Nie miało by to sensu, gdyż w przeciwieństwie do kolekcji fotografii obrazy w posiadaniu rodziny Madelskich nie były dobierane według tego klucza. Dużo ciekawsza wydaje się ekspozycja oparta na formalnych pasażach i korespondencjach pomiędzy artystami i artystkami posługującymi się różnymi mediami.
Od ponad dwudziestu lat Krzysztof i Joanna Madelscy kolekcjonują sztukę współczesną, a od czterech powojenną fotografię polską. Tematem, wokół którego zbudowali swój zbiór fotograficzny jest kobiecość rozumiana za Judith Butler jako szereg performatywnych aktów. Aktów fotograficznych, za którymi nie kryje się żadna absolutna tożsamość płciowa, lecz polegają one na nieustannej re/konstrukcji i wzmacnianiu wielości, osłabianiu tożsamości raczej niż na jej ekspresji. To właśnie słynna, lecz wciąż niewystarczająco przeczytana w Polsce książka Butler stała się punktem wyjścia dla pierwszej odsłony kolekcji.
Wystawa w Muzeum Miasta Łodzi jest pierwszą odsłoną kolekcji, która konfrontuje autorskie spojrzenia, analizujące w mniej lub bardziej krytyczny sposób temat konstruowania płci kulturowej. Staje się także przyczynkiem do dyskusji o konieczności rewizji historii fotografii powojennej w Polsce. Ekspozycja zderza ze sobą prace konserwatywnych artystów fotografików, biorących m.in. udział w Międzynarodowym Salonie Fotografii Artystycznej Wenus, z pracami artystów i artystek zainteresowanych – zwłaszcza po przełomie 1989 roku – destabilizowaniem niezwykle silnej heteronormatywnej matrycy organizującej polską kulturę, także fotograficzną.
